Timočka buna koja je zbog nasilnog raspuštanja narodne vojske u Timočkoj Krajini buknula na današnji dan 1883. bila je tektonski pokret koji će zauvek preokrenuti tok borbe radnih masa Srbije. Ovaj ustanak koji je izbio zbog oduzimanja oružja narodu zarad strepnje omraženog kralja Milana od opšte pobune bio je poslednji, ali najveći revolucionarni iskorak narodnjačkog krila pristalica Svetozara Markovića.

Uzroci bune ležali su u sve neizdrživijim nametima, prinudnom radu zbog otplate dugova i porastu osionosti poreskih činovnika i lihvarskog kapitala. Sve je to seljaštvo istočne Srbije osećalo kao obnovu feudalnog jarma koji su im preci bili zbacili.

Okršaji narodnih četa sa dvorskim trupama koji su potrajali nedeljama, sve do pokolja radikalskih prvaka koji nisu umakli preko granice, imali su jake obrise klasnog sukoba. Kralj Milan morao je duplo da plati oficire regularne vojske koja je prvi put umesto sejmena primenjena za represiju pobune organizovanog naroda, koristeći teško naoružanje. Dvorska stranka naprednjaka koja je zastupala interese tankog sloja germanofilne buržoazije i strane investicije poput železnica opirala se demokratskom prodoru seljačkih masa u politički život. Jedan od ustanika čak je predlagao smaknuće svih činivnika, a pri zauzimanju Boljevca popaljen je sreski arhiv.

Dok tranzicijsko divljanje klasnih razlika ne odudara mnogo od razdoblja ranog ukrupnjavanja kapitala, baštinimo uspomenu na Timočku bunu zbog prava na pobunu krvavo otkupljenog od vladajućih, kako narodu Srbije nijedan moćnik ne bi krojio sudbinu.