"Vi vrlo dobro znate da danas politika u Srbiji počinje padati većinom u ruke novčanih ljudi. I nije daleko vreme, gospodo, kad će moći da se kandiduju za narodne poslanike samo oni koji imaju mnogo novaca…Gospodo, politički život ne kreće se više oko glavnih odbora političkih stranaka…kod nas se politički život sve više svodi na interese pojedinih novčanih zavoda…tako da je narod postao skeptičan prema strankama i politici uopšte."
-Jovan Skerlić, 1912.

Suprotno mitologiji o njemu kao rigidnom arbitru javnog ukusa, najveći srpski književni istoričar i kritičar, Jovan Skerlić, celog života borio se za progresivne poglede svoje epohe.

Nakon Majskog prevrata 1903. svrstao se uz krugove koji su, na osnovu prakse Svetozara Markovića i radikalno- demokratskih ideja toga doba, priželjkivali uspostavljanje republike. Kako do toga nije došlo, pridružio se otcepljenoj frakciji radikala, tzv. "samostalcima", među kojima je predstavljao jedan od najprogresivnijih elemenata.

Skerlić je gorljivo agitovao za prvi srpski zakon o radu, glavno istorijsko postignuće progresivne frakcije unutar samostalaca; i za opšte pravo glasa, koje je u patrijarhalnoj Srbiji delimično i ostvareno, dok je u pokrajinama "civilizatorske" Austrougarske ostalo nedostižan san za sve osim šake najbogatijih.

Među prvima je otpisao anahrone nacionalističke programe temeljene na istorijskom pravu "kada je međunarodno pravo samo jedna svirepa ironija za potlačene narode i za ugnjetene zemlje, i kada se bez ikakvih obzira pred noge bacaju međunarodni ugovori još koliko juče doneti." Promovisao je antiimperijalno zajedništvo jugoslovenskih naroda kao jedini pouzdan put do blagostanja i jedini izlaz iz tavorenja u kolonijalnom položaju.

Najprodorniji Skerlićev politički istup bio je ipak čuveni skupštinski govor o bankokratiji iz 1912. kada diže glas protiv mahinacija finansijskog kapitala koje podrivaju mladu i krhku srpsku demokratiju. Govoreći o kreditima od francuskih banaka, napao je politiku zaduživanja kao omču oko vrata političkoj nezavisnosti i nešto od čega interes imaju samo posrednici koji deluju kao agenti stranog kapitala u poslaničkim klupama. Na taj način se među prvima u Srbiji dotakao i teme monetarne suverenosti.

Venac na Skerlićevoj sahrani, u ime mladobosanske omladine, nosio je niko drugi do Gavrilo Princip - nepuna dva meseca uoči sarajevskog Vidovdana. Tako je Jovan Skerlić svojom odanošću idejama javnog dobra i interesima običnog čoveka inspirisao još borbenije generacije koje su došle posle njega; a njegova društvena kritika koja zadire u naličje kapitalističkog sistema u rubnim, zavisnim državama živa je i aktuelna i u savremenoj Srbiji.